ارزیابی شاخص های تنش برای گزینش تحمل به خشکی در نخود (cicer arietinum l.)

به منظور ارزیابی و تعیین بهترین شاخص های تحمل به خشکی در نخود، شناسایی ارقام مقاوم و همچنین گروه بندی آنها، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 20 ژنوتیپ نخود در دو شرایط آبی و دیم در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. نتایج حاصل از برآورد ضرایب همبستگی بین شاخص ها نشان داد که در شرایط کمبود آب شاخصهای sti و gmp و در شرایطی که کمبود بسیار شدید نیست شاخص mp برای انتخاب ارقام مناسب است. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که در شرایط دیم شاخص hm (r2=0.92) و در شرایط آبی شاخص mp (r2=0.75) بیشترین تغییرات عملکرد نخود را توجیه نمود. بر اساس شاخص های تحمل خشکی ارقام بیونیچ، flip-82-115، x96th54 و x95th42 جزء ارقام متحمل و پر محصول در شرایط تنش شناخته شدند. نمودار خوشه ای ارقام براساس شاخص هایhm ،sti ،gmp و mp با نمودارهای سه بعدی این شاخص ها مطابقت داشت. تجزیه خوشه ای ارقام براساس شاخص ها نشان داد که رقم x95th42 به تنهایی در یک گروه مجزا، ارقام s95274، flip-82-245، s96085، flip-99-26c، iic482، flip-82-115، x95th69، x96th54 و بیونیچ در گروه دوم و سایر ارقام در گروه سوم قرار گرفتند. بنابراین با توجه به تفاوت ارقام گروه دوم و سوم از لحاظ عملکرد به نظر می رسد بتوان با تلاقی آنها تنوع قابل توجهی جهت ایجاد ارقام جدید به دست آورد. به طور کلی از بین شاخص های تحمل به خشکی مورد ارزیابی، دو شاخص gmp و mp شاخص های مناسب تری برای انتخاب ارقام نخود متحمل به خشکی در این مطالعه بودند و بر این اساس ارقام بیونیچ، flip-82-115، x96th54 و x95th42 را می توان جزء ارقام متحمل به تنش آبی و پر محصول دانست. از طرفی به علت پایین بودن مقدار شاخص tol در رقمx95th42 نسبت به سایر ارقام، این رقم را می توان به عنوان محتمل ترین رقم به خشکی معرفی کرد.